ભારતીય બંધારણ: અનુચ્છેદો (Articles)

🇮🇳 ભારતીય બંધારણ: વારંવાર પૂછાતા ૫૦ અગત્યના અનુચ્છેદો (Articles)

ભારતીય બંધારણ સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાનો પાયો છે. ૪૭૦ થી વધુ અનુચ્છેદોમાંથી, અમુક અનુચ્છેદો એવા છે જેમાંથી નિયમિતપણે પ્રશ્નો પૂછાય છે. અહીં પરીક્ષાની દ્રષ્ટિએ સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ ૫૦ અનુચ્છેદોની યાદી આપવામાં આવેલી છે.

નોંધ: આ અનુચ્છેદોને વિષયવાર ગોઠવવામાં આવ્યા છે, જેથી યાદ રાખવામાં સરળતા રહે. આ સૂચિ રિવિઝન માટેની તમારી ગોલ્ડન શીટ બની શકે છે!

---

૧. સંઘ અને રાજ્યક્ષેત્ર (ભાગ-૧)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૧	સંઘનું નામ અને રાજ્યક્ષેત્ર (ભારત: રાજ્યોનો સંઘ છે)
Art. ૩	નવા રાજ્યની રચના અને હાલના રાજ્યોના વિસ્તાર, સીમાઓ કે નામમાં ફેરફાર.

૨. નાગરિકતા (ભાગ-૨)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૯	કોઈ વિદેશી રાજ્યનું નાગરિકત્વ સ્વીકારવાથી ભારતીય નાગરિકતાનો અંત.
Art. ૧૧	સંસદને નાગરિકતા સંબંધિત કાયદા બનાવવાની સત્તા.

૩. મૂળભૂત અધિકારો (ભાગ-૩)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૧૪	કાયદા સમક્ષ સમાનતા.
Art. ૧૫	ધર્મ, જાતિ, લિંગ કે જન્મસ્થાનના આધારે ભેદભાવની મનાઈ.
Art. ૧૬	જાહેર રોજગારમાં સમાન તક.
Art. ૧૭	અસ્પૃશ્યતા નાબૂદી (End of Untouchability).
Art. ૧૯	સ્વતંત્રતાના ૬ અધિકારોનું રક્ષણ (બોલવાની, સભા કરવાની વગેરે).
Art. ૨૧	જીવન અને અંગત સ્વાતંત્ર્યનું રક્ષણ.
Art. ૨૧-A	શિક્ષણનો અધિકાર (૬ થી ૧૪ વર્ષના બાળકો માટે મફત શિક્ષણ).
Art. ૨૪	બાળ મજૂરી પર પ્રતિબંધ.
Art. ૩૨	બંધારણીય ઉપાયોનો અધિકાર (Fundamental Rights લાગુ કરાવવા માટે Supreme Court જવાની સત્તા).

૪. રાજનીતિના માર્ગદર્શક સિદ્ધાંતો (DPSP - ભાગ-૪)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૪૦	ગ્રામ પંચાયતોની સ્થાપના.
Art. ૪૪	સમાન નાગરિક સંહિતા (Uniform Civil Code - UCC).
Art. ૪૮-A	પર્યાવરણનું રક્ષણ અને તેમાં સુધારો.
Art. ૫૦	કાર્યપાલિકાથી ન્યાયપાલિકાનું અલગીકરણ.
Art. ૫૧	આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સલામતીને પ્રોત્સાહન.

૫. મૂળભૂત ફરજો (ભાગ-૪-A)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૫૧-A	મૂળભૂત ફરજો (કુલ ૧૧ ફરજો).

૬. કેન્દ્રીય સરકાર (સંઘ- Union - ભાગ-૫)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૫૨	ભારતના રાષ્ટ્રપતિ.
Art. ૬૧	રાષ્ટ્રપતિ પર મહાભિયોગ (Impeachment).
Art. ૭૨	રાષ્ટ્રપતિની ક્ષમાદાનની સત્તા.
Art. ૭૬	ભારતના એટર્ની જનરલ (Attorney General of India).
Art. ૭૯	સંસદની રચના (રાષ્ટ્રપતિ + લોકસભા + રાજ્યસભા).
Art. ૧૦૮	સંસદના બંને ગૃહોની સંયુક્ત બેઠક (Joint Sitting).
Art. ૧૧૦	નાણાં ખરડાની વ્યાખ્યા (Money Bill).
Art. ૧૧૨	વાર્ષિક નાણાકીય નિવેદન (Annual Financial Statement - બજેટ).
Art. ૧૨૩	સંસદના વિરામ દરમિયાન રાષ્ટ્રપતિની વટહુકમ (Ordinance) બહાર પાડવાની સત્તા.
Art. ૧૨૪	સુપ્રીમ કોર્ટની સ્થાપના અને બંધારણ.
Art. ૧૪૮	ભારતના નિયંત્રક અને મહાલેખા પરીક્ષક (CAG).

૭. રાજ્ય સરકાર (ભાગ-૬)

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૧૫૩	રાજ્યોના રાજ્યપાલ (Governor).
Art. ૧૬૧	રાજ્યપાલની ક્ષમાદાનની સત્તા.
Art. ૧૬૫	રાજ્યના એડવોકેટ જનરલ (Advocate General).
Art. ૨૧૩	રાજ્યપાલની વટહુકમ બહાર પાડવાની સત્તા.
Art. ૨૧૪	રાજ્યો માટે હાઈકોર્ટ.
Art. ૨૨૬	હાઈકોર્ટને રીટ (Writ) બહાર પાડવાની સત્તા.

૮. પંચાયતો, નાણાં, ચૂંટણી અને કટોકટી

અનુચ્છેદ (Article)	વિષયવસ્તુ (Subject Matter)
Art. ૨૪૩	પંચાયતોની રચના (ભાગ ૯).
Art. ૨૮૦	નાણાં પંચ (Finance Commission).
Art. ૩૦૦-A	કાયદાની સત્તા વિના કોઈને મિલકતથી વંચિત ન કરી શકાય (મિલકતનો અધિકાર).
Art. ૩૧૨	અખિલ ભારતીય સેવાઓ (All India Services - IAS, IPS, IFS).
Art. ૩૨૪	ચૂંટણી પંચ (Election Commission).
Art. ૩૩૮	રાષ્ટ્રીય અનુસૂચિત જાતિ આયોગ (NCSC).
Art. ૩૫૨	રાષ્ટ્રીય કટોકટી (National Emergency).
Art. ૩૫૬	રાજ્યમાં બંધારણીય કટોકટી (રાષ્ટ્રપતિ શાસન).
Art. ૩૬૦	નાણાકીય કટોકટી (Financial Emergency).
Art. ૩૬૮	બંધારણમાં સુધારો કરવાની સંસદની સત્તા.
Art. ૩૭૦	જમ્મુ અને કાશ્મીર માટે વિશેષ જોગવાઈઓ (હવે રદ).

અનુચ્છેદોની યાદી તૈયાર કરી ટૂંકી નોંધ તૈયાર કરો 🚀

TET 1 પરીક્ષા ઉપયોગી સાહિત્ય

📚 TET-I (ધો. ૧-૫) પરીક્ષા: તૈયારી માટે ઉપયોગી સાહિત્ય

ગુજરાત રાજ્યની સરકારી પ્રાથમિક શાળાઓ (ધોરણ ૧ થી ૫) માં શિક્ષક બનવા માટેની પ્રથમ સીડી એટલે TET-I પરીક્ષા. આ પરીક્ષામાં સફળતા મેળવવા માટે અહીં અમે વિભાગવાર વ્યૂહરચના અને શ્રેષ્ઠ પુસ્તકોની યાદી પ્રસ્તુત કરીએ છીએ.

પરીક્ષાનું માળખું: TET-I માં કુલ ૧૫૦ ગુણના પ્રશ્નો પૂછાય છે અને દરેક વિભાગનું સમાન ૩૦ ગુણનું ભારણ હોય છે. પાસ થવા માટે જનરલ કેટેગરીમાં ૯૦ ગુણ (૬૦%) જરૂરી છે.

---

૧. વિભાગવાર તૈયારીની વ્યૂહરચના

A. બાળ વિકાસ અને શિક્ષણના સિદ્ધાંતો (CDP) - ૩૦ ગુણ

આ વિભાગમાં સૌથી વધુ સ્કોર કરી શકાય છે. બાળ મનોવિજ્ઞાનના સિદ્ધાંતોને સમજીને તૈયારી કરવી:

• શિક્ષણ મનોવિજ્ઞાનના **પાયાના સિદ્ધાંતો** (પિયાજે, વાયગોત્સ્કી, કોહલબર્ગ) પર ખાસ ધ્યાન આપો.
• **શિક્ષણના અધિકારો (RTE-2009)** અને રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (NEP-2020) ના મુખ્ય મુદ્દાઓ વાંચો.
• શિક્ષણ પદ્ધતિશાસ્ત્ર (Pedagogy) માં પ્રશ્નોનો જવાબ હંમેશા **બાળકેન્દ્રી** અને સકારાત્મક દૃષ્ટિકોણથી આપવો.

B. ભાષા-૧ અને ભાષા-૨ (ગુજરાતી, હિન્દી/અંગ્રેજી) - ૬૦ ગુણ

• **વ્યાકરણ:** સંધિ, સમાસ, સંજ્ઞા, જોડણી, રૂઢિપ્રયોગો, સમાનાર્થી વગેરેની નિયમિત પ્રેક્ટિસ કરો.
• **ભાષા શિક્ષણ:** ભાષા કૌશલ્ય (શ્રવણ, કથન, પઠન, લેખન - LSRW) અને ભાષા અધિગ્રહણના સિદ્ધાંતો તૈયાર કરો.
• **GCERT આધાર:** ભાષા વિભાગના મોટાભાગના પ્રશ્નો ધોરણ ૬ થી ૮ ના પાઠ્યપુસ્તકોના વ્યાકરણમાંથી આવે છે.

C. ગણિત (Mathematics) અને પર્યાવરણ (EVS) - ૬૦ ગુણ

• **કન્ટેન્ટ (Content):** ધોરણ ૫ થી ૮ ના ગણિત અને પર્યાવરણ/સામાજિક વિજ્ઞાનના પુસ્તકોના પાયાના કન્ટેન્ટની તૈયારી કરો.
• **સામયિક પ્રવાહો (Current Affairs):** પર્યાવરણને લગતા સામાન્ય જ્ઞાનના પ્રશ્નો તૈયાર કરો.
• **પદ્ધતિશાસ્ત્ર:** ગણિત અને EVS ને શીખવવાની પદ્ધતિઓ અને બાળકની સમસ્યા ઉકેલવાની ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કેવી રીતે કરવું તે સમજો.

---

૨. TET-I માટે ભલામણ કરેલ ઉપયોગી સાહિત્ય

તૈયારીને સચોટ બનાવવા માટે, અહીં સૌથી વિશ્વસનીય અને ઉપયોગી પુસ્તકોની યાદી આપેલી છે:

વિભાગ	પુસ્તકનું નામ / પ્રકાશન	ખાસ નોંધ
**આધારભૂત સ્ત્રોત**	**ધોરણ ૧ થી ૮ ના GCERT પાઠ્યપુસ્તકો**	પરીક્ષામાં પૂછાતા ૮૦% કન્ટેન્ટનો પાયો આ પુસ્તકો છે. આને ક્યારેય અવગણવા નહીં.
**CDP અને પેડાગોજી**	**બાળ વિકાસ અને શિક્ષણના સિદ્ધાંતો** (યુવા ઉપનિષદ/લિબર્ટી/વેબ સંકુલ)	સંપૂર્ણ સિદ્ધાંતો, મનોવિજ્ઞાનના ઇતિહાસ અને પદ્ધતિશાસ્ત્રની સરળ સમજ માટે.
**ગુજરાતી ભાષા**	**ગુજરાતી વ્યાકરણ** (કોઈપણ સ્ટાન્ડર્ડ પ્રકાશન)	સંધિ, સમાસ અને ખાસ કરીને જોડણીના નિયમો પર વધુ ફોકસ કરો.
**TET-I પ્રેક્ટિસ**	**TET-I Solved Papers (પાછલા વર્ષોના પ્રશ્નપત્રો)**	પરીક્ષાની પેટર્ન અને પ્રશ્નોના સ્તરને સમજવા માટે.

---

૩. ગોલ્ડન ટીપ્સ

• મોક ટેસ્ટ: ઓછામાં ઓછા ૧૦ મોક ટેસ્ટ આપીને તમારા સમયનું વ્યવસ્થાપન સુધારો.
• શોર્ટ નોટ્સ: દરેક સિદ્ધાંત અને નિયમની શોર્ટ નોટ્સ બનાવો જેથી પરીક્ષા પહેલા ઝડપી રિવિઝન કરી શકાય.

શુભકામનાઓ! સખત મહેનત તમને TET-I માં સફળતા અપાવશે. 🚀

TET 1 QUIZ 3

🎯 TET-1 QUIZ 🎯

Progress: Loading Quiz...

CERTIFICATE OF ACHIEVEMENT

આ પ્રમાણપત્ર દ્વારા પ્રમાણિત કરવામાં આવે છે કે

તમારું નામ

TET-1 ક્વિઝ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરી છે, તેમનો અંતિમ સ્કોર:

00 out of 25

"Congratulations on your commitment to knowledge and continuous growth."

Iswarsinh Baria Issued By

Date

TET 1 QUIZ 2

🎯 TET-1 Quiz 🎯

Progress Loading...

CERTIFICATE OF ACHIEVEMENT

This certifies that

Your Name

has successfully completed the TET-1 Quiz with a final result of:

00 out of 25

"A commitment to excellence in learning and continuous growth."

Iswarsinh Baria Issued By

Date

TET 1 Quiz

🏆 TET-1 ક્વિઝ 🏆

Progress: 0 / 45

🎉 અભિનંદન પત્ર (Certificate of Achievement) 🎉

આ પ્રમાણપત્રથી સન્માનિત કરવામાં આવે છે:

તમારું નામ

જેમણે TET-1 ક્વિઝ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરી છે અને નીચે મુજબ ગુણ પ્રાપ્ત કર્યા છે:

45 માંથી 00

"સફળતા એ નિશ્ચિત છે જ્યારે પ્રયત્નો અવિરત હોય."

Quiz By Iswarsinh Baria

🥇 ક્વિઝ લીડરબોર્ડ (ટોચના સ્કોર્સ) 🥇

(નોંધ: આ સ્કોર્સ તમારા બ્રાઉઝરના લોકલ સ્ટોરેજમાં સેવ થયેલા છે.)